(Overname van deze artikeltjes voor ander dan persoonlijk gebruik is niet toegestaan zonder toestemming van de auteurs. Voor toestemming kun je contact opnemen met één van de instructeurs)
Spelen met de hond is leuk, dat zal iedereen die ooit met een hond heeft gespeeld bevestigen. Maar behalve dat het leuk is om met je hond te spelen, is het ook belangrijk. Het spelen met de hond heeft een aantal belangrijke functies. Om goed met je hond te spelen moet je je bovendien aan een aantal spelregels houden. Tot slot is niet alle speelgoed geschikt voor onze honden.
In dit artikel gaan we in op het hoe en waarom van het spel met de hond. We vertellen iets over de spelregels die verbonden zijn aan het spelen met de hond en we geven een aantal voorbeelden van veilig speelgoed.
Spelen met de hond, wat is de betekenis?
Wanneer we kijken naar het gedrag van de voorouders van onze huishond, de wolven, zien we dat wolven onderling veel met elkaar spelen. Ook onze huishond vertoont spelgedrag. Dit spelen heeft verschillende functies. Bij puppies is de belangrijkste functie van het spel het leren herkennen van grenzen: hoe hard mag ik spelen, hoe hard mag ik daarbij bijten, wat mag wel tijdens een spel en wat mag niet? Dit zijn allemaal aspecten van het leven die een pup leert door te spelen. Wanneer een pup tijdens het spel met een volwassen hond te hard bijt, zal de volwassen hond de pup terechtwijzen door een korte grauw.
Naast het aanleren van de gedragscodes is het spel voor de wolvenpup ook d� manier om zijn jachtinstincten te trainen: hij leert de prooi (bij het spel vaak zijn nestgenootjes) te besluipen en te bespringen en leert samen met zijn nestbroers en -zussen de prooi (bijvoorbeeld een stuk overgebleven huid) te verscheuren. Al deze puppyspelletjes zijn belangrijk voor de pup om te leren hoe hij zich in zijn latere leven hoort te gedragen.
Bij volwassen honden zien we dat spel vrijwel altijd te maken heeft met het bepalen en bevestigen van de rangorde. Wanneer we de lichaamstaal van de spelende honden bekijken, zien we dat de ranghogere hond meestal de hoogste houding heeft en dat hij bepaalt wanneer en hoe lang gespeeld wordt.
Bij het spel tussen mens en hond kunnen we gebruik maken van bovengenoemde kennis. Door te spelen met onze pup leren we hem dat mensenhanden niet bedoeld zijn om in te bijten. Door spelletjes te spelen versterken we bovendien de band met de hond en bepalen en bevestigen we onze positie als leider van de roedel (mits we het spel spelen volgens de regels). Naast bovengenoemde functies biedt het spelen met de hond bovendien afleiding en werkt het stressverminderend. Bij het volgen van bijvoorbeeld een gehoorzaamheidscursus kan goed gebruik worden gemaakt van spel. Door de training af en toe af te wisselen met een kort spelen is de hond in staat zich beter te concentreren en raakt hij opnieuw gericht op de baas. Een laatste belangrijke functie van het spelen met de hond is dat door bepaalde spelletjes de werklust van de hond gestimuleerd kan worden. Hoe dit in zijn werk gaat beschrijven we in de volgende paragraaf.
Verschillende soorten spelletjes
Er zijn verschillende soorten spelletjes die je samen met je hond kunt spelen. Het ras en het karakter van de hond zijn mede bepalend voor welke soort spelletjes hij leuk zal vinden. Een Golden Retriever zal graag een jachtspelletje met je spelen terwijl een Duitse Herder eerder te porren zal zijn voor een spelletje “speuren”. Hieronder wordt een globale indeling in categorie�n van spelletjes gegeven:
- Jachtspelletjes:
Hieronder vallen alle spelletjes waarbij de hond een “prooi” achtervolgt, vangt, zoekt en / of apporteert. Houd er rekening mee dat wanneer je wilt dat de hond goed leert apporteren, alle apporteergedrag gestimuleerd moet worden. Dit betekent dus ook dat wanneer puppy apetrots de schoenen van de baas ter waarde van 250 EURO apporteert omdat die nu toevallig midden in de huiskamer stonden, het hondje geprezen moet worden omdat hij zo goed heeft geapporteerd. Een hond heeft geen besef van waarde van spullen, hij ziet geen verschil tussen een oude slof en een paar dure schoenen, bij hem gaat het er om dat hij iets voor zijn baas heeft geapporteerd. Wanneer je de hond nu zou straffen zal hij zich de volgende keer wel twee keer bedenken voor hij weer eens iets naar je toe brengt. De baas kan hier beter een wijze les uit trekken en zijn dure schoenen in het vervolg veilig opbergen. - Vecht- en krachtspelletjes:
Bij dit soort spelletjes kun je denken aan bijvoorbeeld “touwtrekken” of stoeien zonder speeltje. Hierbij is het zeer belangrijk dat je de hond ten alle tijden onder controle houdt. Dit soort spelletjes wordt door honden onderling vaak gebruikt als krachtmeting. Het is dan ook een methode om de rangorde te bevestigen; degene die wint is de sterkste en dus de hoogste in rang. Bij dit soort spelletjes is het van belang ervoor te zorgen dat je in principe als eigenaar altijd wint. Voor zeer onzekere en onderdanige honden kan het zinvol zijn om de hond ook af en toe te laten winnen. Bij dominant aangelegde honden kunnen dit soort spelletjes het beste vermeden worden, tenzij je als baas zeer zeker van je zaak bent. Tot slot is het met name bij trekspelletjes erg belangrijk dat de hond het commando “los” goed beheerst, zodat je als baas ten alle tijden het speeltje terug kunt krijgen. - Zoekspelletjes:
Ook het “speuren” wordt door veel honden fantastisch gevonden. Bij dit soort spelletjes kun je iets lekkers, een favoriet speeltje of bijvoorbeeld een huisgenoot ergens verstoppen en vervolgens de hond laten zoeken. Maak het spel in het begin niet te moeilijk en help de hond de eerste keer mee met zoeken. Als de hond het spelletje begint te begrijpen kun je de moeilijkheidsgraad opvoeren. - Kunstjes:
Het aanleren van kunstjes is een tijdverdrijf waarbij de werklust van de hond wordt gestimuleerd. In principe is het aanleren van een kunstje niet veel anders dan het aanleren van een commando zoals “zit” of “lig”. Het verschil is voornamelijk dat het aanleren van kunstjes meestal op een meer ontspannen en minder gedwongen manier gebeurt.
Voorbeelden van kunstjes zijn:
Omrollen: De hond rolt op commando vanuit de liggende positie om.
Zwaaien: De hond “zwaait” op commando met zijn voorpoot iemand gedag.
De truc met het kaasblokje: De hond balanceert een kaasblokje (of een andere lekkernij) op zijn neus en gooit dit op commando in de lucht waarna hij het lekkers opvangt en direct beloond wordt.
De spelregels
Bij het spelen met de hond gelden een aantal spelregels. Bij alles wat we doen met onze honden moeten we ervoor zorgen dat duidelijk is dat wij de baas zijn, dus ook bij het spelen. Dit heeft een aantal consequenties:
- De baas begint en eindigt het spel. Dit betekent dat wanneer de hond heel uitdagend een speeltje voor je neergooit in de hoop dat je mee gaat spelen, je hier niet op ingaat. Op het moment dat de hond met iets anders bezig is, of rustig ergens ligt, pak je het speeltje op en daag je de hond uit voor een spelletje. Zorg dat je het spel afbreekt op het moment dat de hond het nog leuk vindt.
- Zorg dat je speciaal speelgoed waarmee je samen met de hond speelt apart bewaart, zodat de hond er niet bij kan. Daarnaast moet de hond beschikken over speelgoed waar hij wel zelf bij kan. Hierdoor weet de hond dat, wanneer je het speciale speeltje tevoorschijn haalt, het tijd is voor speeltijd met de baas. Door het speciale speeltje weg te bergen geef je ook aan dat het jouw speeltje is, waar de hond alleen samen met jou mee mag spelen. Hiermee bevestig je je positie als ranghoogste.
- De hond moet het speeltje op commando los kunnen laten. Dit leer je de hond door in eerste instantie het speeltje te ruilen voor een ander speeltje of iets lekkers.
- Als de hond tijdens het spel (per ongeluk) in handen of kleding bijt roep je heel hard “AU” en stopt het spel abrupt. Na een paar minuten begin je opnieuw te spelen. Op deze manier leert de hond dat wanneer hij te hard speelt, de pret over is.
Veilig speelgoed
In de dierenspeciaalzaken is enorm veel keus aan hondenspeelgoed. Je kunt het zo gek niet verzinnen of het is te koop, voor vaak absurd hoge prijzen. Aan veel van dit speelgoed kleven echter nogal wat nadelen en risico’s. Hieronder zullen we een aantal speeltjes de revue laten passeren.
- Het flostouw:
Het flostouw is op zich zeer geschikt speelgoed voor de hond. Vooral als twee-persoons-speeltje doet de flos het goed: hond aan de ene kant, baas aan de andere kant en trekken maar….heerlijk. Wanneer de hond de flos altijd ter beschikking heeft is voorzichtigheid geboden. Veel honden hebben de gewoonte om de touwtjes aan de uiteinden van de flos één voor één uit te trekken. Dit is op zich vrij onschuldig maar sommige honden slikken deze draadjes vervolgens in. De draadjes kunnen in de maag (of darmen) van de hond een kluwen vormen en zo de ingewanden verstoppen. Een dure operatie is dan, als je er snel genoeg bij bent, het enige redmiddel. - Balletjes:
Balletjes zijn bij uitstek geschikt voor apporteerspelletjes. Bij balletjes moet er echter altijd op gelet worden dat ze zo groot zijn dat de hond ze zeker niet in zijn keel kan krijgen. Bij het apporteren zijn veel honden zo enthousiast dat zij de bal in de lucht proberen te vangen. Een te kleine bal kan hierbij gemakkelijk in de keelholte schieten en zelfs tot verstikking leiden. In tennisballetjes schuilt hetzelfde gevaar als in de flos. Sommige honden trekken minutieus alle haartjes van de tennisbal totdat deze volledig kaal is. De haartjes kunnen wederom een kluwen vormen in de ingewanden van de hond met bovenbeschreven gevolgen van dien. - Piepspeeltjes:
Je ziet ze tegenwoordig in alle soorten en maten: piepspeeltjes. Wanneer je door een gemiddelde dierenspeciaalzaak loopt valt direct op dat ongeveer 90% van alle speeltjes voor honden een piepmechanisme bevat. Behalve dat je als baas horendol wordt van dat constante gepiep dat de hond met een dergelijk speeltje produceert, schuilt er nog een ander, ernstiger risico in deze speeltjes.
Alle honden beschikken van nature over een ingebouwde bijtrem. Dit houdt in dat wanneer bijvoorbeeld tijdens het spel te hard gebeten wordt, de gebeten hond een hoog gepiep uitstoot. Dit is voor de andere hond een teken dat hij moet stoppen met bijten. Door het spelen met piepspeeltjes vervaagt deze bijtrem bij honden. Ze raken gewend aan het gepiep, sterker nog, op den duur gaat het hen stimuleren om juist harder te bijten, zeker omdat wij ze daartoe vaak ook nog aanmoedigen. Je kunt je voorstellen wat er gebeurt wanneer een hond die gewend is te spelen met een piepspeeltje een andere hond tegenkomt die piept omdat hij te hard wordt gebeten…….. Er zijn inmiddels gevallen bekend waarbij een kleine hond slachtoffer is geworden van een andere hond wiens bijtrem was vervaagd door piepspeeltjes.
Wanneer je toch een piepspeeltje aanschaft is het verstandig het piepmechanisme eruit te halen zodat het speeltje niet meer piept. - Rubberen speeltjes:
Bij rubberen speeltjes is het van belang dat de kwaliteit van het rubber goed is. Een zacht rubberen speeltje is geen partij voor de sterke kaken van onze honden. Sommige honden hebben de neiging alle speelgoed te slopen. Met name voor dit soort honden is het zaak speelgoed te kopen dat bestand is tegen hun sloopgrage tanden.
Het gevaar van te zachte rubberen speeltjes is dat er stukjes rubber loslaten en in de ingewanden van de hond (maag, darmen) terechtkomen. Hier kunnen deze stukjes ernstige beschadigingen of verstoppingen veroorzaken. Ook hierbij is een operatie vaak noodzakelijk om het leven van de hond te redden. - Stokken:
Veel mensen laten hun honden spelen met stokken. Het nadeel is echter dat de meeste honden het na het spelen een enorme sport vinden om die stok tot de laatste snipper te versplinteren. Hierbij kunnen scherpe splinters de bek, of erger de keelholte, slokdarm, maag of darmen van de hond beschadigen. Wanneer een stok wordt gebruikt om te apporteren kan de hond in zijn enthousiasme de stok te vangen deze verkeerd in de bek krijgen waardoor de stok het gehemelte doorboort. Het is verstandig om, wanneer je de stok gebruikt als apporteermiddel, de hond eerst het wachtcommando te leren en hem de stok pas te laten halen wanneer deze op de grond terecht is gekomen. Daarnaast raden wij aan de hond onder geen enkele omstandigheid te laten knagen op stokken.
Zoals je ziet kleven er nogal wat risico’s aan speelgoed. Natuurlijk bestaat er ook veilig en verantwoord speelgoed voor de hond. Wat dacht je van een bal in een oude sok; een ideaal speeltje voor een ouderwets trekspelletje.
Vrij nieuw in Nederland is de Kong. Dit is een speeltje van zeer sterk rubber (de King Kong is zo sterk dat zelfs de meest geduchte slopers hem over het algemeen niet stuk kunnen krijgen) in de vorm van een bijenkorf. De Kong is hol, zodat je hem kunt vullen met allerlei lekkers. Door zijn aparte vorm springt de Kong in allerlei onverwachte richtingen wanneer je hem op de grond laat stuiteren. De Kong is een speeltje waarmee je samen kunt spelen (bijvoorbeeld apporteren, of als trekspelletje wanneer je er een touw aanmaakt), maar waarmee de hond zich ook heel goed alleen kan vermaken. Door de Kong te vullen met lekkers heeft de hond een aangenaam tijdverdrijf wanneer hij even alleen thuis moet blijven.
Niet iedere dierenwinkel verkoopt de Kongs, hoewel je ze op steeds meer plaatsen tegenkomt, en de Kongs zijn vrij prijzig. Leden van onze hondensportvereniging die ge�nteresseerd zijn in een Kong kunnen dat aangeven bij hun instructeur. Onze hondenschool heeft de mogelijkheid de Kong tegen een gereduceerde prijs te bestellen.